خطرات و ریسک‌های خرید بیت کوین + راهکارهایی که قبل از خرید باید بدانید!

خلاصه مقاله: نوسانات شدید قیمت، نبود نظارت قانونی، تهدیدات امنیتی و امکان دست‌کاری بازار از جمله خطراتی هستند که خریداران و سرمایه‌گذاران بیت کوین می‌بایست در نظر بگیرند. با این حال،‌ راه‌کارهایی برای کاهش این خطرات وجود دارد ازجمله مدیریت سرمایه، استفاده از کیف پول‌های امن، پرهیز از تصمیم‌گیری‌های هیجانی و تنوع‌بخشی به سبد دارایی‌ها.

بیت کوین ارز دیجیتالی است که به یکی از بزرگ‌ترین پدیده‌های مالی قرن بیست‌ویکم تبدیل شده است. بسیاری از سرمایه‌گذاران، آن را «طلای دیجیتال» می‌دانند و با رؤیای کسب سودهای بزرگ، وارد بازار رمزارزها می‌شوند. با این حال، آنچه اغلب نادیده گرفته می‌شود، ریسک‌ها و خطرات پنهان پشت این دارایی دیجیتال است.

 در این مقاله، نگاهی عمیق به مهم‌ترین خطرات خرید بیت کوین خواهیم داشت و در ادامه، راهکارهای عملی برای مدیریت و کاهش این ریسک‌ها را بررسی می‌کنیم.

۱. نوسانات شدید قیمت بیت کوین

بیت کوین به‌شدت ناپایدار و پرنوسان است. این ارز دیجیتال هنوز به‌طور کامل به عنوان یک ارز کاربردی شناخته نمی‌شود و در نتیجه، پشتوانه اقتصادی یا بنیادی مشخصی ندارد که بتواند از قیمت آن حمایت کند. به‌عبارتی، «فاندامنتال»‌های این دارایی دیجیتال هنوز در حال شکل‌گیری‌اند. قیمت بیت کوین ممکن است در طول یک روز، یا حتی در عرض چند دقیقه، تغییرات چشمگیری داشته باشد

به‌عنوان نمونه، زمانی‌که در دسامبر سال ۲۰۱۷ قیمت بیت کوین به رکورد تاریخی حدود ۲۰ هزار دلار رسید، تنها دو ماه بعد در فوریه ۲۰۱۸ به کمتر از ۷ هزار دلار سقوط کرد. در زمان نگارش این مقاله (۱۶ مهر ۱۴۰۴)، قیمت بیت کوین بیش از ۱۲۰ هزار دلار است؛ اما این عدد به معنای ثبات آن نیست؛ هر لحظه ممکن است افت شدید دیگری در راه باشد.

راه کار کاهش ریسک:

برای مقابله با نوسانات بالا، هیچ راهی جز استفاده از استراتژی‌های مدیریت سرمایه و ریسک وجود ندارد. بهتر است تنها بخشی از پرتفوی خود (مثلاً کمتر از ۱۰٪) را به بیت کوین اختصاص دهید. همچنین، از میانگین‌گیری در خرید (DCA) استفاده کنید تا نوسانات لحظه‌ای کمتر بر سود و زیان شما اثر بگذارد.

۲. بیت کوین: هنوز پول واقعی نیست

یکی از مهم‌ترین خطرات خرید بیت کوین این است که هرچند می‌توان آن را خرید و فروش کرد، اما پشتوانه‌ای ندارد. ارزش بیت کوین تنها بر پایه توافق و باور معامله‌گران به وجود آمده است. هیچ دولت یا نهاد مالی رسمی وجود ندارد که تضمین‌کننده ارزش آن باشد. برخی از تحلیل‌گران بر این باورند که ارزش آن «ساختگی» است.

وارن بافت، سرمایه‌گذار مشهور، در این‌باره گفته است: «بیت کوین هیچ ارزش ذاتی منحصربه‌فردی ندارد.» همین امر باعث می‌شود اگر روزی بازار تصمیم بگیرد دیگر برای بیت کوین ارزشی قائل نباشد، سرمایه‌گذاران دچار زیان سنگین شوند.

راه کار کاهش ریسک:

برای کاهش ریسک ناشی از نبود پشتوانه، هرگز تمام دارایی خود را در بیت کوین سرمایه‌گذاری نکنید. داشتن ترکیبی از دارایی‌های فیزیکی مانند طلا، زمین یا اوراق بهادار در کنار رمزارزها، تعادل سرمایه‌گذاری شما را حفظ می‌کند.

۳. بیت کوین: آن‌قدرها هم در برابر بحران‌ها مقاوم نیست

در دوران همه‌گیری کرونا و پس از آن، بسیاری از افراد بر این باور بودند که بیت کوین می‌تواند پناهگاه امنی در برابر سقوط ارزهای فیات، بانک‌های مرکزی یا حتی کل نظام مالی باشد. با این حال، این تصور چندان واقعی نیست.

اگر نظام‌های مالی سنتی یا ارزهای رسمی از کار بیفتند، دولت‌ها و بانک‌های مرکزی به دارایی‌های ملموسی مانند طلا روی خواهند آورد، نه بیت کوین. از سوی دیگر، اگر بحران چنان عمیق شود که زیرساخت‌های فناوری، شبکه برق یا حتی اینترنت از کار بیفتند، چگونه می‌توان به بیت کوین دسترسی پیدا کرد؟ بنابراین، باور اینکه بیت کوین نجات‌دهنده نهایی در شرایط بحرانی است، چندان منطقی نیست.

راه کار کاهش ریسک:

در زمان بحران‌های اقتصادی یا قطع ارتباطات، دارایی‌های دیجیتال ممکن است غیرقابل‌دسترس شوند. برای این شرایط، نگهداری بخشی از سرمایه در دارایی‌های فیزیکی و نقدی مانند طلا یا ارزهای معتبر ضروری است. همچنین، ذخیره نسخه آفلاین از کلیدهای خصوصی می‌تواند در شرایط بحرانی حیاتی باشد.

۴. سرقت سایبری

بیت کوین بر پایه فناوری ساخته شده و همین امر آن را در برابر حملات سایبری آسیب‌پذیر می‌کند. هک شدن صرافی‌ ارز دیجیتال یکی از خطرات جدی است، زیرا در صورت سرقت یا گم شدن بیت کوین‌ها، هیچ راهی برای بازگرداندن آن وجود ندارد. گزارش‌های متعددی نشان داده‌اند که بسیاری از کاربران به‌دلیل هک صرافی‌ها یا مشکلات استخراج، دارایی خود را از دست داده‌اند.

حتی اگر از کیف پول دیجیتال استفاده کنید، در صورت فراموش کردن یا گم کردن کلید خصوصی، تقریباً هیچ راهی برای بازیابی دارایی وجود ندارد؛ بنابراین، انتخاب کیف پول‌های امن و معتبر اهمیت بسیار بالایی دارد.

راه کار کاهش ریسک:

برای محافظت از بیت کوین خود:

• از کیف پول سخت‌افزاری استفاده کنید.
• کلید خصوصی را هرگز در اینترنت ذخیره نکنید.
• احراز هویت دو مرحله‌ای را فعال کنید.
• از صرافی‌های معتبر با سابقه امنیتی قوی مانند صرافی ارز دیجیتال ورسلند استفاده نمایید.

۵. کلاهبرداری

علاوه بر هک، کلاه‌برداری نیز در بازار بیت کوین بسیار رایج است. برخی از صرافی‌های آنلاین که ادعای خرید و فروش بیت کوین دارند، در واقع پلتفرم‌های جعلی هستند که با هدف سرقت سرمایه کاربران ایجاد شده‌اند.

نهادهایی مانند اداره حمایت مالی از مصرف‌کنندگان (CFPB) و کمیسیون بورس و اوراق بهادار آمریکا (SEC) بارها درباره این نوع کلاه‌برداری‌ها هشدار داده‌اند. نبود نظارت و امنیت کافی در این بازار، ریسک سرمایه‌گذاری را برای کاربران عادی به‌طور قابل‌توجهی افزایش می‌دهد.

راه کار کاهش ریسک:

قبل از استفاده از هر صرافی یا پلتفرم، اعتبار آن را بررسی کنید. همیشه از وب‌سایت رسمی استفاده کنید و از اعتماد به پیشنهادهای مشکوک یا لینک‌های ارسال‌شده در شبکه‌های اجتماعی پرهیز نمایید. 

۶. نبود نظارت و قانون‌گذاری

در حال حاضر، بازار بیت کوین تقریباً بدون چارچوب قانونی مشخص فعالیت می‌کند. دولت‌ها هنوز موضع قطعی درباره آن ندارند و قوانین مالیاتی شفافی برایش تعریف نشده است. این موضوع اگرچه در نگاه اول جذاب به‌نظر می‌رسد، اما در آینده می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند؛ به‌ویژه اگر بیت کوین به رقیبی جدی برای ارزهای رسمی تبدیل شود.

همچنین، بیت کوین هنوز به‌طور گسترده به عنوان یک ارز پذیرفته نشده است، و آینده آن به‌شدت وابسته به تغییرات سیاسی و اقتصادی دنیاست ‌این از خطرات خرید بیت کوین محسوب می‌شود.

راه کار کاهش ریسک:

تا زمانی که چارچوب قانونی رمزارزها تثبیت نشده است، سرمایه‌گذاران باید محتاط باشند. پیشنهاد می‌شود از مشاوران مالی یا حقوقی کمک بگیرید تا از پیامدهای احتمالی مالیاتی یا حقوقی معاملات خود آگاه شوید. همچنین، سعی کنید معاملات خود را در پلتفرم‌هایی انجام دهید که تحت نظارت حداقلی قرار دارند.

۷. وابستگی به فناوری

بیت کوین یک نظام کاملاً دیجیتال است که به فناوری متکی است. این ارز به‌صورت مجازی استخراج می‌شود، در کیف پول‌های هوشمند نگهداری می‌شود و تمام تراکنش‌های آن از طریق سیستم‌های کامپیوتری انجام می‌گیرد. بدون وجود این فناوری، بیت کوین عملاً بی‌ارزش است.

برخلاف دارایی‌های ملموسی مانند طلا، املاک یا اوراق قرضه، بیت کوین هیچ پشتوانه فیزیکی ندارد. این وابستگی شدید به فناوری باعث می‌شود صاحبان بیت کوین در برابر خطرات سایبری، قطع اینترنت یا اختلال در سیستم‌های دیجیتال بسیار آسیب‌پذیر باشند.

راه کار کاهش ریسک:

برای کاهش آسیب‌پذیری، نسخه پشتیبان (Backup) از کیف پول خود در محیط‌های آفلاین تهیه کنید. از ذخیره کلیدها در فضای ابری خودداری نمایید و برای دسترسی اضطراری، چند نسخه در دستگاه‌های جداگانه یا حافظه‌های رمزگذاری‌شده نگه دارید.

۸. تهدید درونی شبکه

بیت کوین‌های جدید از طریق حل معادلات پیچیده ریاضی ایجاد می‌شوند که به آن‌ها «بلاک» گفته می‌شود. در برخی موارد، استخرهای استخراج (Mining Pools) ممکن است بلاک استخراج‌شده را به‌جای گزارش به شبکه، پنهان کنند تا از پاداش استخراج به‌طور انحصاری بهره‌مند شوند.

این رفتار غیرشفاف نوعی سوءاستفاده درون‌سیستمی است که می‌تواند تعادل و عدالت شبکه را بر هم بزند و به تمرکز قدرت در دست عده‌ای معدود منجر شود.

راه کار کاهش ریسک:

از عضویت در استخرهای استخراج بزرگ و معتبر اطمینان حاصل کنید. بررسی شفافیت عملکرد استخرها، میزان پاداش و سوابق استخراج می‌تواند از گرفتار شدن در فعالیت‌های غیرشفاف جلوگیری کند.

۹. کاربرد محدود: نقطه‌ضعف اصلی بیت کوین

اگرچه بیت کوین گامی مهم در جهت تحول نظام مالی محسوب می‌شود، اما هنوز تعداد اندکی از شرکت‌ها آن را به عنوان روش پرداخت می‌پذیرند. در حال حاضر فروشگاه‌های محدودی مانند Overstock و Newegg و برخی خطوط هوایی مانند AirBaltic و CheapAir تراکنش‌های بیت کوینی را قبول می‌کنند.

با این وجود، بیشتر شرکت‌ها و مؤسسات مالی هنوز بیت کوین را به رسمیت نمی‌شناسند، و این موضوع یکی از خطرات خرید بیت کوین است.

راه کار کاهش ریسک:

اگر هدف شما سرمایه‌گذاری بلندمدت است، بهتر است تنها بر افزایش قیمت تکیه نکنید. می‌توانید از خدماتی مانند پلتفرم‌های پرداخت بین‌المللی استفاده کنید تا کارایی عملی بیت کوین در زندگی روزمره بیشتر شود.

۱۰. فناوری جوان: سرمایه‌گذاری پرریسک

بیت کوین هنوز فناوری جوانی است که تنها حدود یک دهه از عمر آن می‌گذرد. در این مدت کوتاه، تغییرات زیادی در ساختار و عملکرد بازار رمزارزها رخ داده است. هیچ تضمینی وجود ندارد که بیت کوین در آینده نیز جایگاه کنونی خود را حفظ کند یا حتی باقی بماند.

بنابراین، بهترین رویکرد برای ورود به این حوزه، احتیاط، تحقیق کافی و تصمیم‌گیری آگاهانه است. سرمایه‌گذاران باید از دارایی خود به‌خوبی محافظت کنند و آماده مواجهه با نوسانات و تغییرات آینده باشند.

راه کار کاهش ریسک:

پیش از سرمایه‌گذاری، دانش خود را درباره فناوری بلاکچین و روند توسعه بیت کوین به‌روزرسانی کنید. سرمایه‌گذاری در پروژه‌هایی با فناوری تثبیت‌شده‌تر، می‌تواند بخشی از ریسک شما را پوشش دهد. همیشه به‌روز بودن و مطالعه تحلیل‌های فنی و اقتصادی اهمیت زیادی دارد.

۱۱. دست‌کاری بازار: نفوذ نهنگ‌ها

دست‌کاری بازار یکی دیگر از خطرات مهم سرمایه‌گذاری در بیت کوین است. برخلاف بازارهای مالی سنتی که تحت نظارت نهادهای قانونی قرار دارند، بازار بیت کوین عملاً بدون نظارت رسمی فعالیت می‌کند و به همین دلیل، در برابر دست‌کاری بسیار آسیب‌پذیر است.

سرمایه‌گذاران بزرگ که در این بازار به «نهنگ‌ها» معروف‌اند، بخش قابل‌توجهی از کل عرضه بیت کوین را در اختیار دارند و می‌توانند با خرید یا فروش حجم عظیمی از آن، قیمت را به‌طور چشمگیری جابه‌جا کنند. گاهی حتی هماهنگی بین چند نهنگ برای ایجاد نوسان مصنوعی در بازار صورت می‌گیرد؛ امری که موجب ضرر سرمایه‌گذاران خرد می‌شود.

نبود شفافیت در معاملات بیت کوین باعث می‌شود سرمایه‌گذاران کوچک از پشت‌پرده این تحرکات بی‌اطلاع بمانند.

راه کار کاهش ریسک:

برای کاهش اثر نوسانات ناشی از فعالیت نهنگ‌ها، از خرید و فروش هیجانی پرهیز کنید. استفاده از حد ضرر (Stop Loss) و تحلیل داده‌های آنچین می‌تواند به شناسایی حرکات غیرعادی بازار کمک کند.

۱۲. نبود حمایت قانونی از سرمایه‌گذاران

برخلاف دارایی‌های مالی سنتی، سرمایه‌گذاری در بیت کوین با حداقل حمایت قانونی همراه است. اگر بیت کوین شما دزدیده شود یا از بین برود، عملاً هیچ نهاد یا بیمه‌ای برای جبران وجود ندارد:

• هیچ بیمه‌ای مانند FDIC برای سپرده‌های بیت کوینی وجود ندارد.
• هیچ سیستم بازگردانی تراکنش اشتباه وجود ندارد.
• هیچ مرجع رسمی برای پیگیری جرائم مالی در این حوزه تعریف نشده است.

از آنجا که بیت کوین به‌صورت غیرمتمرکز عمل می‌کند، در صورت ورشکستگی صرافی یا بروز مشکلات فنی، کاربران در عمل هیچ راهی برای بازپس‌گیری سرمایه خود ندارند. این وضعیت در تضاد کامل با بازارهای مالی سنتی است که در آن مؤسسات مالی موظف به پاسخ‌گویی در برابر مشتریان هستند.

راه کار کاهش ریسک:

برای کاهش خطر از دست رفتن دارایی، بهتر است دارایی‌های خود را در کیف پول شخصی نگهداری کنید، نه در صرافی. همچنین، از پلتفرم‌هایی استفاده کنید که امکان بازیابی دارایی را در شرایط خاص فراهم می‌کنند.

۱۳. نگرانی‌های زیست‌محیطی: بهای سنگین استخراج

مصرف انرژی در فرایند استخراج بیت کوین یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌های سال‌های اخیر است. استخراج بیت کوین شامل حل معادلات پیچیده ریاضی برای تأیید تراکنش‌هاست، و این فرایند به توان محاسباتی و برق بسیار زیادی نیاز دارد.

برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که مصرف برق استخراج بیت کوین از مصرف برق بسیاری از کشورها بیشتر است. این مسئله باعث شده تا نگرانی‌های جدی درباره تأثیر زیست‌محیطی این ارز دیجیتال مطرح شود.

ردپای کربنی بالای استخراج بیت کوین موجب شده برخی سرمایه‌گذاران تجدیدنظر کنند و به‌ویژه افراد دغدغه‌مند نسبت به محیط‌زیست، این موضوع را عاملی بازدارنده بدانند.

راه کار کاهش ریسک:

اگر دغدغه محیط‌زیست دارید، می‌توانید به جای مشارکت مستقیم در استخراج، در پروژه‌هایی سرمایه‌گذاری کنید که از انرژی‌های پاک یا استخراج سبز (Green Mining) استفاده می‌کنند.

۱۴. کاربرد محدود در دنیای واقعی

اگرچه پذیرش بیت کوین به عنوان روش پرداخت در سال‌های اخیر افزایش یافته، اما کاربرد واقعی آن هنوز محدود است. بیشتر افراد بیت کوین را نه به عنوان یک ارز کاربردی، بلکه به عنوان ابزاری برای سرمایه‌گذاری و سفته‌بازی می‌بینند.

از آنجا که پذیرش عمومی بیت کوین هنوز در مراحل اولیه است، ارزش فعلی آن عمدتاً بر پایه انتظارات آینده بنا شده است و این از خطرات خرید بیت کوین محسوب می‌شود. اگر روزی بیت کوین نتواند به مقبولیت گسترده دست یابد یا فناوری‌های جدیدتر و کارآمدتری جایگزین آن شوند، احتمال افت شدید ارزش آن وجود دارد.

راه کار کاهش ریسک:

برای مقابله با محدودیت‌های استفاده، بهتر است از رمزارزهای مکمل (استیبل‌کوین‌هایی مانند تتر و تتر گلد) در کنار بیت کوین استفاده کنید. علاوه‌براین، می‌توانید در پروژه‌های مرتبط با پذیرش رمزارزها (Payment Gateways) سرمایه‌گذاری کنید تا در رشد اکوسیستم نقش داشته باشید.

جمع بندی

در مجموع، می‌توان گفت که سرمایه‌گذاری در بیت کوین با وجود جذابیت‌های زیادش، با ریسک‌ها و چالش‌های متنوع همراه است. از نوسانات شدید قیمت و خطرات امنیتی گرفته تا محدودیت کاربرد و نگرانی‌های زیست‌محیطی، هر یک می‌توانند روی سرمایه‌گذاری شما تأثیر داشته باشند. با این حال، این ریسک‌ها با استفاده از استراتژی‌های مختلف مثل مدیریت سرمایه، انتخاب کیف پول و صرافی معتبر، تنوع ‌بخشیدن به دارایی‌ها، افزایش دانش فنی و اقتصادی و رعایت اصول امنیت سایبری تا حد زیادی قابل کنترل هستند.