گس فی (Gas fee) در اتریوم چیست و چگونه محاسبه می‌شود؟
گاهی ممکن است تراکنش شما در بلاکچین اتریوم نیمه‌کاره بماند یا هزینه زیادی پرداخت شود. دلیل اصلی این اتفاق تنظیم نادرست گس فی در اتریوم است. با شناخت دقیق Gas limit و روش جدید محاسبه کارمزد می‌توان از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری کرد.
در مدل جدید، مقدار گس فی بر پایه دو بخش Base Fee و Priority Fee تعیین می‌شود. هرکدام از این اجزا نقش خاصی دارند، یکی هزینه پایه شبکه را مشخص می‌کند و دیگری برای افزایش سرعت تایید تراکنش به کار می‌رود. برای آشنایی بیشتر با مفهوم گس فی در شبکه اتریوم در ادامه این مقاله همراه ما باشید.
گس فی در اتریوم چیست؟
گس فی (Gas fees) در اتریوم هزینه‌ای است که کاربران برای انجام تراکنش یا اجرای قراردادهای هوشمند می‌پردازند. این هزینه از ارز دیجیتال اتر (ETH) گرفته می‌شود و به واحدی کوچک‌تر به نام گیگاوی (Gwei) اندازه‌گیری می‌شود. هر عملیات در بلاکچین اتریوم برای اجرا به مقداری از این گس نیاز دارد، درست مثل سوختی که ماشین را به حرکت درمی‌آورد.
در پلتفرم اتریوم، ماشین مجازی اتریوم (EVM) تمام تراکنش‌ها را اجرا می‌کند و برای هر خط از کدها مقداری گس مصرف می‌شود. ماینرها در ازای دریافت گس تراکنش‌ها را بررسی و تایید می‌کنند. میانگین مصرف برای انتقال ساده اتر حدود ۲۱,۰۰۰ گس است. وقتی تعداد کاربران زیاد شده و شبکه شلوغ می‌شود، کارمزدها بالا می‌روند.
افرادی که قصد فروش ارز دیجیتال دارند نیز باید تغییرهای گس فی را در نظر بگیرند، زیرا افزایش یا کاهش آن می‌تواند قیمت نهایی فروش را تحت تاثیر قرار دهد. گس زیاد باعث می‌شود بخش اضافه پس از اجرای تراکنش برگردانده شود.
پیشنهاد مطالعه: اتریوم ۲ چیست؟ هرآنچه که باید از آپگرید شبکه اتریوم (Ethereum 2.0) بدانید
اهمیت گس در شبکه اتریوم
گس در اتریوم ستون اصلی عملکرد و امنیت این شبکه محسوب می‌شود. بدون وجود گس، ماینرها هیچ انگیزه‌ای برای صرف توان پردازشی در تایید تراکنش یا اجرای قرارداد هوشمند نخواهند داشت. این سیستم کمک می‌کند تا از ایجاد تراکنش‌های اسپم و حلقه‌های بی‌پایان جلوگیری شود و منابع شبکه عادلانه بین کاربران توزیع گردد.به طور کلی می‌توان گفت وجود مفهومی به نام گس فی در بلاکچین اتریوم عملا امکان خرید اتریوم و سایر توکن‌هایی که در بستر این شبکه ساخته شده اند وجود نخواهد داشت.
هرچه میزان گس پرداختی بالاتر باشد، سرعت پردازش تراکنش شما بیشتر خواهد بود، زیرا ماینرها تراکنش‌هایی با کارمزد بالاتر را در اولویت قرار می‌دهند.
گس فی در اتریوم چگونه محاسبه می‌شود؟
گس فی (Gas) در اتریوم از دو بخش اصلی تشکیل می‌شود:
Gas Limit و Gas Price.
مقدار Gas Limit نشان می‌دهد تراکنش چه مقدار محاسبات در بلاکچین اتریوم نیاز دارد. Gas Price نیز هزینه هر واحد گس را بر اساس واحد گیگاوی (Gwei) مشخص می‌کند. در مدل قدیمی شبکه، کارمزد از ضرب این دو مقدار به دست می‌آمد:
Gas Fee = Gas Limit × Gas Price
با اجرای به‌روزرسانی EIP-1559، بخشی به نام Base Fee اضافه شد که بسته به شلوغی شبکه تغییر می‌کند تا اتر خاصیت ضد تورمی داشته باشد. کاربران می‌توانند هزینه‌ای اختیاری به نام Priority Fee بپردازند تا سرعت تایید تراکنش بیشتر شود. در نهایت، کارمزد با فرمول Gas Limit × (base Fee + Priority Fee) محاسبه می‌شود و به کاربران کمک می‌کند هنگام خرید گس، هزینه تراکنش را تنظیم کنند.
پیشنهاد مطالعه: کاربرد اتریوم در بازار های جهانی؛ نگاهی به پروژه‌های موفق جهانی اتریوم
گس لیمیت در اتریوم چیست؟
گس لیمیت در اتریوم به سقف کارمزدی اشاره دارد که کاربر برای انجام یک تراکنش یا اجرای قرارداد هوشمند تعیین می‌کند. هر تراکنش در بلاکچین اتریوم برای انجام محاسبات خود به میزان مشخصی گس نیاز دارد که بسته به نوع عملیات، مقدار آن متفاوت است. گس لیمیت نقش یک محدودکننده را دارد تا هزینه‌ای بیشتر از مقدار دلخواه پرداخت نشود.
اگر مقدار گس واقعی کمتر از حد تعیین‌شده باشد، بخش اضافه به کیف پول کاربر بازگردانده می‌شود. در صورتی که این حد پایین‌تر از میزان مورد نیاز باشد، تراکنش نیمه‌کاره می‌ماند و شبکه آن را متوقف می‌کند. در چنین وضعیتی، بخشی از گس پرداخت‌شده به دلیل مصرف انرژی توسط اعتبارسنج‌ها از بین می‌رود.
برای نمونه، انتقال ساده اتر معمولا به حدود ۲۱,۰۰۰ واحد گس نیاز دارد. در مقابل، تراکنش‌های مربوط به پروژه‌های دیفای یا NFT به گس بیشتری احتیاج دارند.
عوامل موثر بر افزایش یا کاهش گس فی در اتریوم
هزینه گس فی در اتریوم تحت تاثیر چند عامل اصلی تغییر می‌کند. هرکدام از این عوامل به‌طور مستقیم بر قیمت نهایی تراکنش اثر دارند. مهم‌ترین عوامل افزایش و کاهش گس فی عبارتند از:
- ازدحام شبکه وقتی تعداد تراکنش‌ها زیاد شود، فضای بلاک محدود است و گس‌ها افزایش پیدا می‌کنند.
- قیمت اتر (ETH) بالا رفتن ارزش اتر، مقدار دلاری گس را بیشتر می‌کند چون گس از واحدهای اتر پرداخت می‌شود.
- نوع قرارداد یا تراکنش اجرای قراردادهای پیچیده گس مصرفی بیشتری نسبت به انتقال ساده دارد.
- زمان ارسال تراکنش در ساعت‌های خلوت، مانند آخر شب یا تعطیلات، گس فی کمتر است.
- به‌روزرسانی‌های شبکه با مهاجرت اتریوم از سیستم اثبات کار (Proof of Work) به اثبات سهام (Proof of Stake)، هزینه‌های پردازش کاهش یافته است.
- ظرفیت بلاک هر بلاک میزان محدودی برای پردازش تراکنش‌ها دارد، وقتی این ظرفیت پر شود، کارمزدها بیشتر خواهند شد.
روش‌های کاهش گس فی در اتریوم
کاهش گس فی (Gas) در اتریوم برای بسیاری از کاربران اهمیت زیادی دارد، زیرا کارمزدهای بالا می‌تواند مانع انجام تراکنش‌های مکرر یا کوچک شود. اصلی‌ترین روش‌های کاهش گس فی در بلاکچین اتریوم عبارتند از:
- انتخاب زمان مناسب برای تراکنش‌ها: در ساعات کم‌ترافیک یا روزهای آخر هفته، قیمت پایه شبکه (Base Fee) پایین‌تر است. انجام معاملات در این زمان‌ها باعث صرفه‌جویی چشمگیر در هزینه‌ها می‌شود.
- نظارت بر قیمت لحظه‌ای گس: ابزارهایی مانند Gas Tracker یا ماشین حساب‌های مخصوص کیف پول، قیمت لحظه‌ای گس را نمایش می‌دهند و به کاربران کمک می‌کنند بهترین لحظه برای خرید گس را انتخاب کنند.
- کاهش مبلغ انعام (Priority Fee): در صورتی که تراکنش فوری نیست، می‌توان انعام برای ماینرها یا اعتبارسنج‌ها را کاهش داد تا هزینه کل پرداختی کمتر شود.
- استفاده از کیف پول‌های هوشمند با تنظیم خودکار: برخی کیف پول‌ها مثل MetaMask یا Trust Wallet قابلیت تنظیم خودکار گس فی را دارند.
- استفاده از تراکنش‌های دسته‌ای (Batch Transactions): ترکیب چند تراکنش کوچک در قالب یک تراکنش بزرگ، باعث صرفه‌جویی در گس مصرفی می‌شود.
جمع بندی
گس فی در اتریوم یکی از عوامل اصلی تعیین هزینه هر تراکنش است و نقش مهمی در عملکرد شبکه دارد. این کارمزد نشان‌دهنده مقدار انرژی محاسباتی لازم برای اجرای عملیات در بلاکچین است. اگر مقدار Gas Limit به‌درستی تنظیم شود، تراکنش بدون اختلال انجام شده و هزینه کلی کاهش می‌یابد.
در نسخه‌های جدید اتریوم، ساختار گس فی بر پایه دو بخش Base Fee (هزینه پایه) و Priority Fee (هزینه اولویت) طراحی شده تا کاربران بتوانند میان سرعت انجام تراکنش و میزان پرداختی، تعادل برقرار کنند. برای یادگیری دقیق‌تر مفاهیم بلاکچین اتریوم به سایر مقالات مجله صرافی ارز دیجیتال ورسلند مراجعه کنید.
سوالات متداول
- چرا هزینه تراکنش‌ها در اتریوم گاهی ناگهان زیاد می‌شود؟
هنگام شلوغی بلاک‌ها، کاربرها حاضر به پرداخت کارمزد بالاتر برای تایید سریع‌تر می‌شوند. این رقابت باعث افزایش Base Fee تا سه برابر حالت معمول می‌شود.
- Gas limit چه نقشی در هزینه تراکنش دارد؟
Gas limit تعیین می‌کند تراکنش چقدر توان محاسباتی مصرف کند. اگر خیلی پایین انتخاب شود، تراکنش ناقص می‌ماند و هزینه از دست می‌رود. مقدار معمولی آن ۲۱,۰۰۰ واحد است.
- چه تفاوتی بین گس و گس فی وجود دارد؟
گس واحد محاسبه توان شبکه است، اما گس فی هزینه‌ای است که برای مصرف آن پرداخت می‌شود. هر گس معمولا با Gwei، واحد کوچک اتر، سنجیده می‌شود.
- چگونه می‌توان هزینه گس را کاهش داد؟
انجام تراکنش در زمان خلوت شبکه، استفاده از لایه دوم مثل آربیتروم (Arbitrum) و بهینه‌سازی قرارداد هوشمند، می‌تواند هزینه‌ها را کم کند.
- آیا افزایش قیمت اتریوم روی گس فی هم اثر دارد؟
بله؛ چون گس فی با واحد Gwei سنجیده می‌شود که زیرمجموعه اتر است. وقتی قیمت اتر بالا می‌رود، ارزش دلاری هر گس نیز افزایش پیدا می‌کند.
